Piekeren is een verschijnsel waar iedereen wel eens last van heeft. Wie heeft er niet een keer een slapeloze nacht gehad, waarin men alleen maar ligt te piekeren en te woelen? Piekeren doet men voornamelijk over moeilijke dingen. Bijvoorbeeld over het halen van een rijbewijs, het bezoek aan de tandarts, moeilijkheden op het werk, problemen in de relatie of een kritische opmerking van een vriend. Men kan piekeren over de toekomst, maar ook over gebeurtenissen uit het verleden. Men kan zelfs piekeren over het feit dat men piekert.  

Natuurlijk is het noodzakelijk om na te denken om problemen op te lossen of te voorkomen. Het wordt pas vervelend, wanneer u uw gedachten niet meer kunt controleren. Wanneer ze u plotseling te binnen schieten op ongeschikte momenten. En wanneer dezelfde gedachten steeds opnieuw terugkomen. En wanneer u uw gedachten niet kunt stoppen. Meestal leiden piekergedachten niet tot een oplossing. U blijft hangen in een eindeloos gedraai. U bent dan van nadenken verzeild geraakt in overmatig piekeren.  

Overmatig piekeren levert meestal niets op. Het kost tijd en energie. Overmatig piekeren over de toekomst gaat vaak samen met angst. U bent bezorgd en vraagt zich steeds af  “wat als…?”. Uw spieren spannen zich onnodig aan en op den duur gaat u zich moe en lusteloos voelen. Piekeren over dingen die gebeurd zijn in het verleden geeft een somber of een boos gevoel. Piekeraars weten vaak wel dat ze niets aan het verleden kunnen veranderen, maar blijven toch hangen in negatieve herinneringen en kunnen zich niet meer concentreren op school, op het werk of op het huishouden.  

Het voortdurende gepieker kan er voor zorgen dat u moeilijk in slaap komt. Of u bent zo moe dat u als een blok in slaap valt, maar na een paar uur toch weer wakker ligt.....te piekeren. Vooral het nachtelijke gepieker veroorzaakt veel ongemak, omdat 's nachts alles nog  erger lijkt en omdat u zich de volgende dag nog vermoeider voelt. Dit kan zelfs zo erg worden dat u helemaal geen zin meer heeft om dingen te ondernemen. Dit is zonde en geeft u bovendien de gelegenheid om nog meer te piekeren.  Als u eenmaal in deze cirkel terecht gekomen bent, lijkt het moeilijk om er weer uit te komen.  

Om terug te komen op de beginvraag, Wat is piekeren nu eigenlijk? lijkt het goed om even stil te staan bij de betekenis van het woord. Het woord piekeren komt van het Arabische woord voor denken, en dat is via het Maleis in onze taal terecht gekomen. Maar piekeren is zeker niet meer hetzelfde als denken, het is het onafgebroken repeteren van dezelfde gedachten zonder dat er een eind aan komt. Denken leidt tot oplossingen of heroverweging. Piekeren leidt tot niets. Denken leidt tot actie, piekeren leidt tot niets, hooguit leidt het tot voorbereidingen tot actie, maar men bevriest als het ware tijdens de voorbereidingen. Denken leidt tot opluchting, piekeren niet. Piekeren leidt tot machteloosheid. Denken leidt tot energie om actie te ondernemen. Piekeren leidt tot moeheid en uitputting.  

Het Engelse woord voor piekeren is to worry, ofwel tobben. Tobben en piekeren zijn in het Nederlands nagenoeg synoniem. Tobberigheid echter lijkt meer iets te zeggen over de persoonlijkheid van de tobber, terwijl piekeren iets is dat veel mensen kan overkomen in tijden van problemen, ongeacht hun persoonlijkheid. Maar er zijn natuurlijk wel mensen die nooit piekeren en mensen die vaak piekeren. In het Duits heet piekeren grüblen, klüglen, brüten, knobeln, of kauen. Alleen al aan de uitspraak kan men aflezen dat het hier niet veel goeds betreft. Maar het mooist is wel het Frans dat voor piekeren het volgende heeft: torturer l’esprit: het martelen van de geest. Ons voorstel is om aan te sluiten bij deze Franse zienswijze en piekeren vooral op te vatten als een vorm van zelfkwelling.